Robert Małecki to bestsellerowy twórca prozy kryminalnej, laureat najważniejszych polskich kryminalnych trofeów literackich, w tym Nagrody Wielkiego Kalibru oraz Nagrody Kryminalnej Piły. Autor serii kryminalną o komisarzu Bernardzie Grossie, dziennikarzu Marku Benerze, a także najnowszej o komisarz Marii Herman. Robert Małecki jest również współorganizatorem wyjątkowego festiwalu, jakim jest Gwiazdozbiór Kryminalny Kujawy i Pomorze. I właśnie o najnowszej edycji imprezy, programie i atrakcjach ze świata zbrodni, porozmawialiśmy w ramach specjalnego wywiadu promującego imprezę. Zachęcamy do lektury oraz odwiedzin Torunia!
Marcin Waincetel: Gwiazdozbiór Kryminalny Kujawy i Pomorze to impreza o bardzo bogatym programie i nieoczywistym charakterze. Co stanowiło właściwy impuls do stworzenia festiwalu?
Robert Małecki: Kilka spraw, które ułożyły się w jeden cel. Po pierwsze, od dawna współpracuję z Książnicą Kopernikańską. Po drugie, po okresie lockdownu ludzie niechętnie wychodzili z domów. Uznaliśmy wspólnie, to znaczy Książnica i Fundacja Kult Kultury, której mam zaszczyt być prezesem, że wyjdziemy do Czytelniczek i Czytelników z całoroczną ofertą spotkań autorskich, a na dodatek, stworzymy kilkudniowy festiwal, którego wisienką na torcie będzie wręczenie Nagrody Literackiej Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego – Kryminalny Debiut Roku. Bo jak się okazuje, wiele wartościowych kryminałów przepada zupełnie bez echa. Chcieliśmy to zmienić i dzięki znakomitym jurorom, pod przewodnictwem Ryszarda Ćwirleja, zamierzamy wskazywać na najlepsze, wartościowe powieści kryminalne. I w taki oto sposób, w szczęśliwej konstelacji gwiazd, zrodziła się idea utworzenia imprezy literackiej, czyli Gwiazdozbioru Kryminalnego Kujawy i Pomorze, której brakowało w tej części Polski.
Zapraszacie na kilkudniowy festiwal, w którym dojdzie do wielu spotkań z twórcami i twórczyniami, ważną częścią będą panele dyskusyjne, warsztaty. Zastanawiam się, na czym szczególnie zależało organizatorom w czasie projektowania programu?
Oferujemy zarówno spotkania autorskie i te odbywają się w zasadzie przez cały rok, a także warsztaty literackie. Ale co ważne, chcemy także, żeby do Torunia przyjeżdżali eksperci z wielu dziedzin kryminalistyki i pokrewnych, bo zależy nam na łączeniu dobrej literatury ze współczesną wiedzą. I co ciekawe, w tym roku, podczas drugiej edycji festiwalu, dopraszamy do grona ekspertów dr hab. Marcina T. Zdrenkę, filozofa i etyka z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, po to, byśmy mieli odwagę krytycznie przyglądać się temu, co dzieje się w popkulturze. Odwiedzi nas też Robert Ziębiński, znakomity znawca kina i literatury, dziennikarz i pisarz, który z kolei będzie przyglądał się adaptacjom filmowym, a z kolei okno kuchni wydawniczej uchyli nam Adrian Tomczyk, redaktor Wydawnictwa Znak.
Spróbujmy odpowiedzieć na pytanie, czym właściwie charakteryzuje się społeczność fanów literatury kryminalnej. Bo wymienione przez Ciebie atrakcje programowe wskazują, że miłośnicy kultury kryminału są bardzo świadomi, a w dodatku poszukujący coraz to bardziej interesujących zagadnień ze świata zbrodni.
Sądzę, że są to miłośnicy dobrych tekstów literackich, a to oznacza również, że cenią sobie te autorki i tych autorów, którzy pisząc powieści kryminalne, dbają nie tylko o powieściową akcję, ale czerpią ze zdobyczy wiedzy kryminalistycznej. I robią to nie po to, żeby brylować, ale po to, by uwiarygodnić świat przedstawiony i intrygę.
Ponadto, bywają wśród nich miłośnicy turystyki festiwalowej, którzy chętnie połączą weekendowy wypad do Torunia, żeby sprawdzić, jak to miasto, znane z wycieczki szkolnej, zmieniło się przez lata.
I wreszcie są to również miłośnicy nowych mediów, którzy znakomicie czują się z książką w ręku, gotowi do selfie na tle pięknego gotyku, którego w Toruniu nie brakuje.
A przede wszystkim to ludzie, których łączy wspólna pasja – czytanie.
Wspomniałeś o tym, że w czasie festiwalu zostanie przyznana nagroda za Kryminalny Debiut Roku. Jak ważne jest znaczenie nagrody za Kryminalny Debiut? I jak wyglądała praca przy ocenie nominowanych?
Na to drugie pytanie najlepiej odpowiedzieliby nasi znakomici jurorzy, a więc Agata Koss-Dybała znawczyni literatury kryminalnej i twórczyni kultowych Kryminalnych Czwartków w Lublinie, Georgina Gryboś, dziennikarka literacka i podcasterka, wspomniany już Ryszard Ćwirlej, autor powieści kryminalnych, a także Rafał Moczkodan, profesor, literaturoznawca z UMK. Na tegoroczny konkurs spłynęło kilkanaście prac, z których jury wyłoniło trzy najlepsze: „Krainę złotych kłamstw”, Anny Górnej, „Czerwone jezioro” Julii Łapińskiej i „Złego pasterza”, Michała Wierzby.
Natomiast odpowiedź na pierwsze pytanie jest znacznie trudniejsza. Sądzę jednak, że znaczenie nagrody Kryminalny Debiut Roku będzie rosło z każdym kolejnym rokiem. Już teraz wydawcy interesują się i przyglądają bacznie temu, co dzieje się w Toruniu. I to nas bardzo cieszy. Co więcej, wiemy, że autorzy, którzy dopiero rozpoczynają swoją literacką przygodę, bardzo liczą na zdobycie tego wyróżnienia, bo mamy do zaoferowania nie tylko piękną statuetkę, ale też niebagatelną nagrodę finansową w wysokości 25 tys. zł, którą można się pochwalić przed czytelnikami. A oni także, kiedy szukają dla siebie książki w księgarni, chcą wiedzieć, że zainwestują swoje pieniądze w interesującą opowieść.
Ale oczywiście nie jest łatwo zbudować silną markę ogólnopolskiego festiwalu literackiego. Będziemy się jednak starali, aby Gwiazdozbiór zyskiwał na coraz większym znaczeniu.
Powiedzmy jeszcze, proszę, na co szczególnie powinno się zwrócić uwagę na festiwalu?
Wydaje mi się, że program powinien zadowolić wszystkich fanów literatury, a także miłośników szeroko pojętej kryminalistyki. Zacznijmy od autorów. Do Torunia na festiwal czterodniowy, a więc od czwartku, 20 kwietnia, do niedzieli, 23 kwietnia, przyjedzie najjaśniejsza gwiazda literatury kryminalnej, a więc Zygmunt Miłoszewski. Oprócz niego będziemy gościli Magdę Stachulę, Joannę Opiat-Bojarską, Kamilę Cudnik i Aleksandrę Śmigielską. Poza tym, w trakcie Gwiazdozbioru Kryminalnego Kujawy i Pomorze odbędą się dwie ogólnopolskie prapremiery powieściowe: „Nemezis” Macieja Siembiedy i „Urwisko” mojego autorstwa. Odwiedzi nas medyk sądowy (który przeprowadzi śledztwo wspólnie z publicznością), prokurator, psychiatra i wybitny technik kryminalistyki zajmujący się entomoskopią. Poza tym szykuje się kilka arcyciekawych wykładów.
Dlatego polecam zapoznać się z programem imprezy zamieszczonym na stronie Gwiazdozbioru Kryminalnego Kujaw i Pomorza na Facebooku, a następnie spakować się i wpaść do Torunia na piękny wiosenny weekend.
